هوش مصنوعی در آموزش: بازاندیشی یادگیری یا تقویت تبعیض؟

چکیده

هوش مصنوعی (Artificial Intelligence - AI) به‌طور فزاینده‌ای در آموزش ادغام می‌شود و وعده‌هایی چون شخصی‌سازی بهتر، افزایش کارآمدی و دسترسی‌پذیری را با خود به همراه دارد. با این حال، نقش آن در بازاندیشی آموزش یا در تقویت ساختارهای طردکننده همچنان محل مناقشه است. این مرور ادبیات به‌شیوه‌ای انتقادی بررسی می‌کند که آیا هوش مصنوعی در نظام آموزشی یک نیروی تحول‌آفرین است یا صرفاً بازتولیدکننده‌ی نابرابری‌های زبانی، فرهنگی و معرفتی موجود. در حالی‌که حامیان، هوش مصنوعی را عامل نوآوری و یادگیری فردمحور می‌دانند، منتقدان بر گرایش آن به رمزگذاری نظام‌های دانشی غرب‌محور و حذف زبان‌های کم‌منبع و معرفت‌های متکثر تأکید دارند. این مطالعه دیدگاه‌ها را در قالب دو پارادایم اصلی دسته‌بندی می‌کند: سازگاری تدریجی که در آن هوش مصنوعی در چارچوب‌های آموزشی متعارف گنجانده می‌شود، و تحول معرفتی که هوش مصنوعی را ابزاری برای بازتعریف رادیکال تولید و به‌اشتراک‌گذاری دانش می‌داند. یافته‌ها نشان می‌دهد که اگرچه مدل‌های مبتنی بر هوش مصنوعی موجب افزایش مشارکت و بهبود ارزیابی‌ها می‌شوند، اغلب از شمول زبانی، بازنمایی فرهنگی، و تهدید استعمار نوین دیجیتال غافل می‌مانند. این مرور بر ضرورت بازاندیشی نقش هوش مصنوعی در آموزش تأکید دارد و خواستار مدل‌هایی است که بر دسترسی عادلانه به دانش، زیرساخت‌های چندزبانه‌ی هوش مصنوعی، و طراحی آموزشی مبتنی بر اخلاق تمرکز داشته باشند.